Scansione metrica del IV Libro dell’Eneide

NOTA:

Di solito, l’accento sui dittonghi viene segnalato graficamente sulla seconda vocale, ma viene letto sulla prima vocale.
Omnes Litterae ha risolto in modo più semplice questa inutile complicazione: gli accenti sono sempre indicati sulla vocale su cui vanno letti.

IV LIBRO

Didone e la sorella Anna (vv. 1-53)

Àt regìna gravì|| iamdùdum sàucia cùra

vùlnus alìt venìs || et càeco càrpitur ìgni.

Mùlta virì virtùs animò|| multùsque recùrsat

gèntis honòs, || haerènt || infìxi pèctore vùltus

5 vèrbaque nèc placidàm || membrìs dat cùra quiètem.

Pòstera Phòebeà || lustràbat làmpade tèrras

ùmentèmque_Auròra polò || dimòverat ùmbram,

cùm sic ùnanimam_àdloquitùr || male sàna soròrem:

Ànna soròr, || quae mè|| suspènsam_insòmnia tèrrent!

10 Quìs novos hìc nostrìs || succèssit sèdibus hòspes,

quèm sese_òre ferèns, || quam fòrti pèctore_et àrmis!

Crèdo_equidèm, || nec vàna fidès, || genus èsse deòrum.

Dègenerès animòs || timor àrguit. || Heù quibus ìlle

iàctatùs fatìs! || Quae bèlla_exhaùsta canèbat!

15 Sì mihi nòn animò ||fixum_ìmmotùmque sedèret,

né cui mè vinclò || vellèm sociàre iugàli,

pòstquam prìmus amòr || decèptam mòrte fefèllit;

sì non pèrtaesùm thalamì || taedaèque fuìsset,

hùic unì forsàn || potuì succùmbere cùlpae.

20 Ànna, fatèbor enìm, || miserì post fàta Sychàei

còniugis èt sparsòs || fratèrna caède penàtis,

sòlus hic ìnflexìt sensùs || animùmque labàntem

ìmpulit. Àdgnoscò veterìs || vestìgia flàmmae.

Sèd mihi vèl tellùs || optèm prius ìma dehìscat,

25 vèl pater òmnipotèns adigàt || me fùlmine_ad ùmbras,

pàllentìs umbràs Erebì || noctèmque profùndam,

ànte, Pudòr, || quam tè violo_aùt || tua iùra resòlvo.

Ìlle meòs, || primùs qui mè || sibi iùnxit, amòres

àbstulit ;ìlle_habeàt secùm || servètque sepùlcros.”

30 Sìc effàta sinùm || lacrimìs implèvit obòrtis.

Ànna refèrt: || “O lùce magìs || dilècta soròri,

sòlane pèrpetuà || maerèns || carpère iuvènta,

nèc dulcìs natòs, || Venerìs nec pràemia nòris?

Ìd cinerem_aùt || manìs || credìs curàre sepùltos?

35 Èsto,_aegràm || nullì quondàm || flexère marìti,

nòn Libyàe, || non ànte, Tyrò; || despèctus Iàrbas

dùctorèsque_aliì, || quos Àfrica tèrra triùmphis

dìves alìt: || placitòne_etiàm pugnàbis amòri?

Nèc venit ìn mentèm || quorùm consèderis àrvis?

40 Hìnc Gaetùlae_urbès, || genus ìnsuperàbile bèllo,

èt Numidae_ìnfrenì || cingùnt || et inhòspita Sýrtis,

hìnc desèrta sitì regiò || latèque furèntes

Bàrcaeì. || Quid bèlla Tyrò || surgèntia dìcam

gèrmanìque minàs?

45 Dìs equidem_aùspicibùs || reor èt Iunòne secùnda

hùnc cursum_Ìliacàs || ventò || tenuìsse carìnas.

Quàm tu_urbèm, || soror, hànc cernès, || quae sùrgere règna

còniugiò talì! || Teucrùm comitàntibus àrmis

Pùnica sé quantìs || attòllet glòria rèbus!

50 Tù modo pòsce deòs veniàm, || sacrìsque litàtis

ìndulge_hòspitiò || causàsque_innècte moràndi,

dùm pelagò || desàevit hièmps || et aquòsus Orìon,

quàssatàeque ratès, || dum nòn tractàbile càelum.”

Infuria la passione di Didone (vv. 54-89)

Hìs dictìs impènso_animum_ìnflammàvit amòre

55 spèmque dedìt dubiàe mentì || solvìtque pudòrem.

Prìncipiò delùbra_adeùnt || pacèmque per àras

èxquirùnt; || mactànt lectàs || de mòre bidèntis

lègiferàe Cererì || Phoebòque patrìque Lyaèo,

Iùnoni_ànte_omnìs, || cui vìncla iugàlia cùrae.

60 Ìpsa tenèns dextrà pateràm || pulchèrrima Dìdo

càndentìs vaccàe || media_ìnter còrnua fùndit

àut ante_òra deùm || pinguìs spatiàtur ad àras;

ìnstauràtque dièm donìs, || pecudùmque reclùsis

pèctoribùs inhiàns || spiràntia cònsulit èxta.

65 Heù vatum_ìgnaràe mentès! || quid vòta furèntem,

quìd delùbra iuvànt? || est mòllis flàmma medùllas

ìnterea_èt tacitùm || vivìt sub pèctore vòlnus.

Ùritur ìnfelìx Didò || totàque vagàtur

ùrbe furèns, || qualìs coniècta cèrva sagìtta,

70 quàm procul ìncautàm || nemora_ìnter Crèsia fìxit

pàstor agèns telìs || liquìtque volàtile fèrrum

nèscius: ìlla fugà || silvàs || saltùsque peràgrat

Dìctaeòs, || haerèt laterì|| letàlis harùndo.

Nùnc media_Aèneàn || secùm per moènia dùcit

75 Sìdoniàsque_ostèntat opès || urbèmque paràtam,

ìncipit èffarì || mediàque_in vòce resìstit;

nùnc eadèm || labènte diè || convìvia quàerit,

Ìliacòsque_iterùm demèns || audìre labòres

èxposcìt || pendètque_iterùm || narràntis ab òre.

80 Pòst ubi dìgressì ||lumènque_obscùra vicìssim

lùna premìt || suadèntque cadèntia sìdera sòmnos,

sòla domò maerèt vacuà || stratìsque relìctis

ìncubat. Ìllum_absèns || absèntem_audìtque vidètque,

àut gremio_Àscaniùm, || genitòris imàgine càpta,

85 dètinet, ìnfadùm || si fàllere pòssit amòrem.

Nòn coeptae_àdsurgùnt turrès, || non àrma iuvèntus

èxercèt portùsve_aut pròpugnàcula bèllo

tùta parànt: || pendènt opera_ìnterrùpta minaèque

mùrorum_ìngentès || aequàtaque màchina caèlo.

Il patto tra Giunone e Venere (vv. 90-128)

90 Quàm simul àc talì || persènsit pèste tenèri

càra Iovìs coniùnx || nec fàmam_obstàre furòri,

tàlibus àdgreditùr Venerèm || Satùrnia dìctis:

Ègregiàm verò laudem_èt || spolia_àmpla refèrtis

tùque puèrque tuùs, || magnum_èt memoràbile nòmen,

95 ùna dolò divòm || si fèmina vìcta duòrum_est.

Nèc me_adeò fallìt || veritàm te mòenia nostra

sùspectàs habuìsse domòs || Karthàginis àltae.

Sèd quis erìt modus àut || quo nùnc certàmine tànto?

Quìn potiùs pacem_àeternàm || pactòsque_hymenàeos

100 èxercèmus? Habès, || totà quod mènte petìsti:

àrdet amàns Didò || traxìtque per òssa furòrem.

Còmmunem_hùnc ergò populùm || paribùsque regàmus

àuspiciìs, || liceàt Phrygiò || servìre marìto

dòtalìsque tuàe Tyriòs || permìttere dèxtrae.”

105 Òlli (sènsit enìm || simulàta mènte locùtam,

quò regnum_Ìtaliaè || Libycàs avèrteret òras)

sìc contra_èst ingrèssa Venùs: || “Quis tàlia dèmens

àbnuat àut || tecùm malìt || contèndere bèllo?

Sì modo quòd memoràs || factùm || fortùna sequàtur.

110 Sèd fatìs incèrta feròr, || si Iùppiter ùnam

èsse velìt Tyriìs urbèm || Troiàque profèctis

mìscerìve probèt populòs || aut fòedera iùngi.

Tù coniùnx, || tibi fàs animùm || temptàre precàndo.

Pèrge: sequàr.” || Tum sìc excèpit || règia Iùno:

115 “Mècum_erit ìste labòr, || nunc qua ratiòne quod ìnstat

cònfierì possìt, || paucìs, || advèrte, docèbo.

Vènatum_Àeneàs || unàque misèrrima Dìdo

ìn nemus ìre parànt, || ubi prìmos cràstinus òrtus

èxtulerìt Titàn || radiìsque retèxerit òrbem.

120 Hìs ego nìgrantèm || commìxta gràndine nìmbum,

dùm trepidànt alàe || saltùsque_indàgine cìngunt,

dèsuper ìnfundam_èt || tonitrù caelum_òmne cièbo.

Dìffugiènt comitès || et nòcte tegèntur opàca:

spèluncàm Didò || duxèt Troiànus eàndem

125 dèveniènt. || Adero_èt, || tua sì mihi cèrta volùntas,

cònubiò iungàm stabilì || propriàmque dicàbo.

Hìc hymenàeus erìt.” || Non àdversàta petènti

àdnuitàtque dolìs risìt || Cytherèa repèrtis.

La battuta di caccia (vv. 129-159)

Òceanum_ìntereà || surgèns || Auròra relìquit.

130 Ìt portìs || iubare_èxortò ||delècta iuvèntus;

rètia ràra, plagàe, || latò venàbula fèrro,

Màssylìque ruùnt equitès || et odòra canùmvis.

Règinàm || thalamò || cunctàntem_ad lìmina prìmi

Pòenorum_èxspectànt, || ostròque_insìgnis et àuro

135 stàt sonipès ac frèna feròx || spumàntia màndit.

Tàndem prògreditùr || magnà stipànte catèrva,

Sìdoniàm pictò chlamydèm || circùmdata lìmbo;

cùi pharetra_èx aurò, || crinès nodàntur in àurum

àurea pùrpureàm || subnèctit fìbula vèstem.

140 Nèc non èt Phrygiì comitès || et làetus Iùlus

ìncedùnt. || Ipse_ànte_aliòs || pulchèrrimus òmnis

ìnfert sé socium_Àeneàs || atque_àgmina iùngit.

Quàlis ubi_hìbernàm Lyciàm || Xanthìque fluènta

dèserit àc Delùm || matèrnam_invìsit Apòllo

145 ìnstauràtque choròs, ||mixtìque_altària cìrcum

Crètesquè Dryopèsque fremùnt || pictìque_Agathýrsi;

ìpse iugìs Cynthì graditùr || mollìque fluèntem

frònde premìt crinèm fingèns || atque_ìmplicat àuro,

tèla sonànt umerìs: || haud ìllo sègnior ìbat

150 Àeneàs, || tantum_ègregiò || decus ènitet òre.

Pòstquam_altòs || ventum_ìn montìs || atque_ìnvia lùstra,

ècce feràe saxì || deièctae vèrtice càprae

dècurrère iugìs; || alià de pàrte patèntis

trànsmittùnt cursù campòs || atque_àgmina cèrvi

155 pùlverulènta fugà glomerànt || montìsque relìnquont.

Àt puer Àscaniùs || mediìs in vàllibus àcri

gàudet equò || iamque_hòs cursù, || iam praèterit ìllos

spùmantèmque darì || pecora_ìnter inèrtia vòtis

òptat aprum_aùt || fulvòm descèndere mònte leònem.

L’unione nella spelonca (vv. 160-172)

160 Ìntereà magnò || miscèri mùrmure càelum

ìncipit, ìnsequitùr || commìxta gràndine nìmbus;

èt Tyriì comitès passim_èt || Troiàna iuvèntus

Dàrdaniùsque nepòs Venerìs || divèrsa per àgros

tècta metù petière; || ruùnt de mòntibus àmnes.

165 Spèluncàm Didò || duxèt Troiànus eàndem

dèveniùnt. || Prima_èt Tellùs || et prònuba Iùno

dànt signùm: || fulsère_ignès || et cònscius àether

cònubiìs summòque_ululàrunt || vèrtice Nýmphae.

Ìlle diès primùs letì || primùsque malorum

170 càusa fuìt; || neque_enìm speciè ||famàve movètur

nèc iam fùrtivòm || Didò || meditàtur amòrem;

còniugiùm vocat, hòc || praetèxit nòmine cùlpam.

La fama dilaga (vv. 173-197)

Èxtemplò Libyaè || magnàs it Fàma per ùrbes,

Fàma, malùm quo nòn || aliùt velòcius ùllum:

175 mòbilitàte vigèt || virìsque_adquìrit eùndo,

pàrva metù primò, || mox sèse_attòllit in àuras

ìngreditùrque solo_èt || caput ìnter nùbila còndit.

Ìllam Tèrra parèns, || ira_ìnritàta deòrum,

èxtremam,_ùt perhibènt, || Coeo_Ènceladòque soròrem

180 prògenuìt pedibùs celerem_èt || pernìcibus àlis,

mònstrum_horrèndum,_ingèns, || cui quòt sunt còrpore plùmae,

tòt vigilès oculì subtèr || (miràbile dìctu),

tòt linguàe, || totidem_òra sonànt, || tot sùbrigit aùris.

Nòcte volàt caelì mediò || terraèque per ùmbram

185 strìdens nèc dulcì declìnat || lùmina sòmno;

lùce sedèt custòs || aut sùmmi cùlmine tècti,

tùrribus àut altìs || et màgnas tèrritat ùrbes,

tàm fictì || pravìque tenàx || quam nùntia vèri.

Haèc tum mùltiplicì populòs || sermòne replèbat

190 gàudens èt paritèr || facta_àtque_infècta canèbat:

vènisse_Àeneàn || Troiàno sànguine crètum,

cuì se pùlchra virò || dignètur iùngere Dìdo;

nùnc hiemem_ìnter sé luxù, || quam lònga, fovère

règnorum_ìmmemorès || turpìque cupìdine càptos.

195 Haèc passìm dea foèda virùm || diffùndit in òra.

Pròtinus àd regèm || cursùs detòrquet Iàrban

ìncendìtque_animùm dictìs || atque_àggerat ìras.

L’ira del re Iarba (vv. 198-218)

Hìc Hammòne satùs || raptà Garamàntide nýmpha

tèmpla Iovì centùm || latìs immània règnis,

200 cèntum_aràs posuìt || vigilèmque sacràverat ìgnem,

èxcubiàs divom_àeternàs, || pecudùmque cruòre

pìngue solum_èt variìs || florèntia lìmina sèrtis.

Ìsque_amèns animi_èt || rumòre_accènsus amàro

dìcitur ànte_aràs || media_ìnter nùmina dìvom

205 mùlta Iovèm manibùs || supplèx oràsse supìnis:

Iùppiter òmnipotèns, || cui nùnc Maurùsia pìctis

gèns epulàta torìs || Lenàeum lìbat honòrem,

àspicis hàec? || an tè, || genitòr, || cum fùlmina tòrques,

nèquiquam_hòrremùs, || caecìque_in nùbibus ìgnes

210 tèrrificànt animòs || et inània mùrmura mìscent?

fèmina, quàe nostrìs || erràns in fìnibus ùrbem

èxiguàm pretiò posuìt, || cui lìtus aràndum

cùique locì legès dedimùs, || conùbia nostra

rèppulit àc || dominum_Àeneàn || in règna recèpit.

215 Èt nunc ìlle Parìs || cum sèmivirò comitàtu,

Màeonià mentùm mitrà || crinèmque madèntem

sùbnixùs, || raptò potitùr; || nos mùnera tèmplis

quìppe tuìs ferimùs || famàmque fovèmus inànem.”

L’ordine di Giove e la visita di Mercurio(vv. 219-295)

Tàlibus òrantèm dictìs || aràsque tenèntem

220 àudiit Òmnipotèns || oculòsque_admòenia tòrsit

règia_et òblitòs || famàe meliòris amàntis.

Tùm sic Mèrcurium_àdloquitùr || ac tàlia màndat:

Vàde_age, nàte, vocà zephyròs || et làbere pìnnis

Dàrdaniùmque ducèm, || Tyrià Karthàgine qui nunc

225 èxspectàt || fatìsque datàs || non rèspici tùrbes,

àdloquere_èt || celerìs defèr || mea dìcta per àuras.

Nòn illùm nobìs || genetrìx pulchèrrima tàlem

pròmisìt Graiùmque_ideò || bis vìndicat àrmis;

sèd fore quì gravidam_ìmperiìs || bellòque fremèntem

230 Ìtaliàm regerèt, || genus àlto_a sànguine Tèucri

pròderet àc || totùm sub lèges || mìtteret òrbem.

Sì nulla_àccendìt || tantàrum glòria rèrum

nèc super ìpse suà || molìtur làude labòrem,

Àscaniòne patèr || romànas ìnvidet àrces?

235 quìd struit? Àut qua spè || inimìca_ingènte moràtur

nèc prolem_Àusoniam_èt || Lavìnia rèspicit àrva?

Nàviget; hàec summa_èst, || hic nòstri nùntius èsto.”

Dìxerat. Ìlle patrìs magnì || parère paràbat

ìmperio:_èt primùm || pedibùs talària nèctit

240 àurea, quàe sublìmem_alìs || sive_àequora sùpra

sèu terràm rapidò || paritèr cum flàmine pòrtant.

Tùm virgàm capit: hàc || animàs ille_èvocat Òrco

pàllentìs, || aliàs sub Tàrtara || trìstia mìttit,

dàt somnòs adimìtque_et || lùmina mòrte resìgnat.

245 Ìlla frètus agìt ventòs || et tùrbida trànat

nùbila. Iàmque volàns apicem_èt || latera_àrdua cèrnit

Àtlantìs durì, || caelùm qui vèrtice fùlcit,

Àtlantìs, || cinctum_àdsiduè|| cui nùbibus àtris

pìniferùm caput èt || ventò pulsàtur et ìmbri;

250 nìx umeròs infùsa tegìt; || tum flùmina mènto

pràecipitànt senis èt || glaciè riget hòrrida bàrba.

hìc primùm || paribùs nitèns || Cyllènius àlis

cònstitit; hìnc || totò praecèps || se còrpore_ad ùndas

mìsit, avì similìs, || quae cìrcum lìtora, cìrcum

255 pìscosòs scopulòs humilìs || volat àequora iùxta:

hàut alitèr, || terràs intèr || caelùmque, volàbat

lìtus harènosum_àd Libyàe || ventòsque secàbat,

màternò venièns ab avò || Cyllènia pròles.

Ùt primum_àlatìs || tetigìt magàlia plàntis,

260 Àeneàn || fundàntem_arcès || ac tècta novàntem

cònspicit; àtque_illì || stellàtus iàspide fùlva

ènsis eràt || Tyriòque_ardèbat mùrice làena

dèmissa_èx umerìs, || divès quae mùnera Dìdo

fècerat èt || tenuì telàs discrèverat àuro.

265 Còntinuo_ìnvadìt: || “Tu nùnc Karthàginis àltae

fùndamènta locàs || pulchràmque_uxòrius ùrbem

èxstruis? Hèu || regnì || rerùmque_oblìte tuàrum?

ìpse deùm || tibi mè || clarò demìttit Olýmpo

règnatòr, || caelum_èt terràs || qui nùmine tòrquet;

270 ìpse_haec fèrre iubèt || celerìs mandàta per àuras:

Quìd struis? Àut || qua spè || Libycìs teris òtia tèrris?

Sì te nùlla movèt || tantàrum glòria rèrum

[nèc super ìpse tuà || molìris làude labòrem],

Àscaniùm || surgèntem_et spès herèdis Iùli

275 rèspice, cùi || regnum_Ìtaliàe ||Romànaque tèllus

dèbetùr.” || Talì|| Cyllènius òre locùtus

mòrtalìs visùs || mediò sermòne relìquit

èt procul ìn tenuem_èx || oculìs evànuit aùram.

Àt vero_Àeneàs || aspèctu_obmùtuit àmens,

280 àrrectàeque_horròre comae_èt || vox fàucibus hàesit.

Àrdet abìre fugà || dulcìsque relìnquere tèrras,

àttonitùs tantò || monitu_ìmperiòque deòrum.

Hèu quid agàt? || Quo nùnc || regìnam_ambìre furèntem

àudeat àdfatù? || Quae prìma_exòrdia sùmat?

285 Àtque_animùm || nunc hùc celerèm, || nunc dìvidit ìlluc,

ìn partìsque rapìt variàs || perque_òmnia vèrsat.

Haèc altèrnantì|| potiòr sentèntia vìsa_est:

Mnèsthea Sèrgestùmque vocàt || fortèmque Serèstum,

clàssem_aptènt tacitì, || sociòsque_ad lìtora cògant,

290 àrma parènt || et, quàe rebùs || sit càusa novàndis,

dìssimulènt; || sese_ìntereà, || quando_òptima Dìdo

nèsciat èt tantòs rumpì || non spèret amòres,

tèmptatùrum_aditùs || et quàe mollìssima fàndi

tèmpora, quìs || rebùs dextèr modus. || Òcius òmnes

295 ìmperiò laetì parènt || et iùssa facèssunt.

La preghiera di Didone a Enea (vv. 296-330)

Àt regìna dolòs || (quid fàllere pòssit amàntem?)

pràesensìt || motùsque_excèpit || prìma futùros,

òmnia tùta timèns. || Eadem_ìmpia Fàma furènti

dètulit àrmarì classèm || cursùmque paràri.

300 Sàevit inòps animì || totàmque_incènsa per ùrbem

bàcchatùr, || qualìs commòtis || èxcita sàcris

Thýas, ubi_aùditò || stimulànt trietèrica Bàccho

òrgia nòcturnùsque || vocàt clamòre Cithàeron.

Tàndem_his Àeneàn || compèllat vòcibus ùltro:

305 “Dìssimulàre_etiàm speràsti, || pèrfide, tantum

 

pòsse nefàs || tacitùsque meà || decèdere tèrra?

nèc te nòster amòr || nec tè || data dèxtera quòndam

nèc moritùra tenèt || crudèli fùnere Dìdo?

310 Quìn etiam_hìbernò|| molìri sìdere clàssem

èt mediìs properàs || aquilònibus ìre per àltum,

crùdelìs? || Quid? Sì || non àrva_alièna domòsque

ìgnotàs peterès, || et Tròia_antìqua manèret,

Tròia per ùndosùm || peterètur clàssibus àequor?

Mène fugìs? || Per ego_hàs lacrimàs || dextràmque tuàm te

315 (quàndo_aliùt || mihi iàm miseràe || nihil ìpsa relìqui),

pèr conùbia nòstra, || per ìnceptòs hymenàeos,

sì bene quìd de tè meruì, || fuit aùt tibi quìcquam

dùlce meùm, || miserère domùs || labèntis et ìstam,

òro, sì quis adhùc || precibùs locus, || èxue mèntem.

320 Tè proptèr Libycàe gentès ||Nomadùmque tyrànni

òdere,_ìnfensì Tyriì; || te pròpter eùndem

èxstinctùs pudor èt, || qua sòla sìdera_adìbam,

fàma priòr. || Cui mè || moribùndam dèseris, hòspes?

Hòc solùm nomèn || quoniàm || de còniuge rèstat.

325 Quìd moror? Àn || mea Pýgmaliòn || dum moènia fràter

dèstruat aùt captàm ducàt || Gaetùlus Iàrbas?

Sàltem sì qua mihì || de tè suscèpta fuìsset

ànte fugàm subolès, || si quìs mihi pàrvulus aùla

lùderet Àeneàs, || qui tè tamen òre refèrret,

330 nòn equidem_òmninò capta_àc || desèrta vidèrer.”

La risposta di Enea (vv. 331-361)

Dìxerat. Ìlle Iovìs monitìs || immòta tenèbat

lùmina_et òbnixùs curàm || sub còrde premèbat.

Tàndem pàuca refèrt: || “Ego tè || quae plùrima fàndo

ènumeràre valès numquàm, || regìna, negàbo

335 pròmeritàm || nec mè || meminìsse pigèbit Elìssae,

dùm memor ìpse meì, || dum spìritus hòs regit àrtus.

Prò re pàuca loquàr. || Neque_ego_hànc abscòndere fùrto

spèravì (ne fìnge) fugàm || nec còniugis ùmquam

pràetendì taedàs || aut hàec in fòedera vèni.

340 Mè si fàta meìs || paterèntur dùcere vìtam

aùspiciìs || et spònte meà || compònere cùras,

ùrbem Tròianàm primùm || dulcìsque meòrum

rèliquiàs colerèm, || Priamì tecta_àlta manèrent

èt recidìva manù || posuìssem Pèrgama vìctis.

345 Sèd nunc Ìtaliàm magnàm || Grynèus Apòllo

Ìtaliàm Lyciàe || iussère capèssere sòrtes;

hìc amor, hàec patrià_est. || Si tè Karthàginis àrces

Phoènissàm || Libycaèque_aspèctus || dètinet ùrbis,

quàe tandem_Aùsonià || Teucròs || consìdere tèrra

350 ìnvidià_est? || et nòs fas èxtera quàerere règna.

Mè patris Ànchisàe || quotièns umèntibus ùmbris

nòx operìt terràs, || quotièns astra_ìgnea sùrgunt,

àdmonet ìn somnìs || et tùrbida tèrret imàgo;

mè puer Àscaniùs || capitìsque_iniùria càri,

355 quèm regno_Hèsperiàe fraudo_èt || fatàlibus àrvis.

Nùnc etiam_ìnterprès divòm || Iove mìssus ab ìpso

(tèstor utrùmque capùt) || celerìs mandàta per àuras

dètulit; ìpse deùm || manifèsto_in lùmine vìdi

ìntrantèm muròs || vocèmque_his aùribus hàusi.

360 Dèsine mèque tuìs || incèndere tèque querèllis:

Ìtaliàm non spònte sequòr.”

La disperazione di Didone (vv. 362-392)

Tàlia dìcentèm || iamdùdum_avèrsa tuètur

hùc illùc volvèns oculòs || totùmque perèrrat

lùminibùs tacitìs || et sìc accènsa profàtur:

365 “Nèc tibi dìva parèns, || generìs nec Dàrdanus àuctor,

pèrfide, sèd durìs genuìt || te càutibus hòrrens

Càucasus Hýrcanàeque_admòrunt || ùbera tìgres.

Nàm quid dìssimulo_aùt || quae me_àd maiòra resèrvo?

Nùm fletu_ìngemuìt nostrò? || Num lùmina flèxit?

370 Nùm lacrimàs victùs dedit àut ||miseràtus amàntemst?

Quàe quibus ànte feràm? || Iam iàm nec màxima Iùno

nèc Satùrnius hàec oculìs || pater àspicit àequis.

Nùsquam tùta fidès. || Eièctum lìtore,_egèntem

èxcepi_èt regnì || demèns || in pàrte locàvi,

375 àmissàm classèm, || sociòs a mòrte redùxi.

Hèu furiìs incènsa feròr! || Nunc àugur Apòllo,

nùnc Lyciàe sortès, || nunc èt Iove mìssus ab ìpso

ìnterprès divòm || fert hòrrida iùssa per àuras.

Scìlicet ìs superìs labor èst, || ea cùra quiètos

380 sòllicitàt. || Neque tè teneò || neque dìcta refèllo:

ì, sequere_Ìtaliàm ventìs, || pete règna per ùnda;

spèro_equidèm mediìs, || si quìd pia nùmina pòssunt,

sùpplicia_hàusurùm scopulìs || et nòmine Dìdo

sàepe vocàturùm. || Sequar àtris ìgnibus àbsens

385 èt, cum frìgida mòrs animà sedùxerit àrtus,

òmnibus ùmbra locìs aderò. || Dabis, ìmprobe, pòenas;

àudiam_et hàec manìs || venièt mihi fàma sub ìmos.”

Hìs mediùm dictìs || sermònem_abrùmpit et àuras

àegra fugìt || seque_èx oculìs || avèrtit et àufert,

390 lìnquens mùlta metù || cunctàntem_et mùlta paràntem

dìcere. Sùscipiùnt famulàe || conlàpsaque mèmbra

màrmoreò referùnt thalamò || stratìsque repònunt.

I preparativi per la partenza (vv. 393-407)

Àt pius Àeneàs, || quamquàm lenìre dolèntem

sòlandò cupitèt || dictìs avèrtere cùras,

395 mùlta gemèns || magnòque_animùm || labefàctus amòre,

iùssa tamèn divom_èxsequitùr || classèmque revìsit.

Tùm verò Teucri_ìncumbùnt || et lìtore cèlsas

dèducùnt totò navìs. || Natat ùncta carìna

fròndentìsque ferùnt remòs || et ròbora sìlvis

400 ìnfabricàta fugàe studiò.

Mìgrantìs cernàs || totàque_ex ùrbe ruèntis,

àc veluti_ìngentèm || formìcae fàrris acèrvom

cùm populànt hiemìs memorès || tectòque repònunt:

ìt nigrùm campìs agmèn || praedàmque per hèrbas

405 cònvectànt || calle_àngustò, || pars gràndia trùdunt

òbnixàe frumènta_umerìs, || pars àgmina cògunt

càstigàntque moràs, || opere_òmnis sèmita fèrvet.

La supplica di Didone ad Anna (vv. 408-449)

Quìs tibi tùm, || Didò, || cernènti tàlia sènsus,

quòsve dabàs gemitùs, || cum lìtora fèrvere làte

410 pròspicerès arce_èx summà ||totùmque vidères

mìsceri_ànte_oculòs || tantìs clamòribus àequor!

Ìmprobe_Amòr, || quid nòn mortàlia pèctora cògis!

Ìre_iterum_ìn lacrimàs, || iterùm temptàre precàndo

cògitur èt supplèx || animòs submìttere_amòri,

415 né quid inèxpertùm || frustrà moritùra relìnquat.

Ànna, vidès totò || properàri lìtore cìrcum;

ùndique cònvenère; || vocàt iam càrbasus àuras,

pùppibus èt laetì || nautae_ìmposuère corònas.

Hùnc ego sì potuì || tantùm speràre dolòrem,

420 èt perfèrre, soròr, || poterò. || Miserae_hòc tamen ùnum

èxsequere,_Ànna, mihì; || solàm nam pèrfidus ìlle

tè colere,_àrcanòs || etiàm tibi crèdere sènsus;

sòla virì mollìs aditùs || et tèmpora nòras.

Ì, soror, àtque_hostèm || supplèx adfàre supèrbum.

425 Nòn ego cùm Danaìs ||Troiànam_excìndere gèntem

Àulide iùravì || classèmve_ad Pèrgama mìsi

nèc patrisÀnchisàe cinerèm || manèsve revèlli:

cùr mea dìcta negàt || duràs demìttere_in àuris?

Quò ruit? Èxtremum_hòc || miseràe det mùnus amànti:

430 èxspectèt || facilèmque fugàm || ventòsque ferèntis.

Nòn iam còniugium_ànticùm, || quod pròdidit, òro

nèc pulchro_ùt Latiò careàt || regnùmque relìnquat;

tèmpus inàne petò, || requièm spatiùmque furòri,

dùm mea mè victàm || doceàt fortùna dolère.

435 Èxtremam_hànc orò veniàm || (miserère soròris),

quàm mihi cùm dederìt, || cumulàtam mòrte remìttam.”

Tàlibus òrabàt, || talìsque misèrrima flètus

fèrtque refèrtque soròr. || Sed nùllis ìlle movètur

flètibus àut || vocès ullàs || tractàbilis àudit:

440 fàta_obstànt || placidàsque virì|| deus òbstruit aùris.

Àc velut ànnosò || validàm cum ròbore quèrcum

Àlpinì boreàe || nunc hìnc || nunc flàtibus ìllinc

èruere_ìnter sé certànt; || it strìdor et àltae

còsternùnt terràm || concùsso stìpite fròndes;

445 ìpsa_haerèt scopulìs || et quàntum vèrtice_ad àuras

àetheriàs, || tantùm radìce_in || Tàrtara tèndit:

hàud secus àdsiduìs || hinc àtque_hinc vòcibus hèros

tùnditur èt magnò || persènsit pèctore cùras;

mèns immòta manèt; || lacrimàe volvòntur inànes.

L’infelice fato di Didone (vv. 450-473)

450 Tùm vero_ìnfelìx || fatìs extèrrita Dìdo

mòrtem_oràt: || taedèt caelì || convèxa tuèri.

Quò magis ìnceptùm peragàt || lucèmque relìnquat,

vìdit, tùricremìs || cum dòna_impòneret àris

(hòrrendùm dictù), || laticès nigrèscere sàcros

455 fùsaque_in òbscenùm || se vèrtere vìna cruòrem.

Hòc visùm nullì, || non ìpsi_effàta soròri.

Pràetereà fuit ìn tectìs || de màrmore tèmplum

còniugis àntiquì, || mirò quod honòre colèbat,

vèlleribùs niveìs || et fèsta frònde revìnctum:

460 hìnc exàudirì vocès || et vèrba vocàntis

vìsa virì, || nox cùm terràs || obscùra tenèret;

sòlaque cùlminibùs || feràli càrmine bùbo

sàepe queri_èt || longàs in flètum || dùcere vòces;

mùltaque pràetereà || vatùm praedìcta priòrum

465 tèrribilì monitu_hòrrificànt. || Agit ìpse furèntem

ìn somnìs ferus Àeneàs; || sempèrque relìnqui

sòla sibì, || sempèr longam_ìncomitàta vidètur

ìre viam_èt Tyriòs || desèrta quàerere tèrra:

Èumenidùm velutì || demèns videt àgmina Pèntheus

470 èt solèm geminum_èt || duplicèsse_ostèndere Thèbas,

àut Agamèmnoniùs || scaenìs agitàtus Orèstes

àrmatàm facibùs matrem_èt || serpèntibus àtris

cùm fugit ùltricèsque sedènt || in lìmine Dìrae.

I preparativi del rituale (vv. 474-503)

Èrgo_ubi còncepìt || furiàs evìcta dolòre

475 dècrevìtque morì, || tempùs se cum_ìpsa modùmque

èxigitèt maestàm dictìs || adgrèssa soròrem

cònsiliùm voltù tegit àc || spem frònte serènat:

Ìnvenì, || germàna, viàm || (gratàre soròri),

quàe mihi rèddat eùm || vel eò me sòlvat amàntem.

480 Òceanì finèm iuxtà ||solèmque cadèntem

ùltimus Àethiopùm locus èst, || ubi màximus Àtlas

àxem_umerò torquèt || stellìs ardèntibus àptum;

hìnc mihi Màssylàe gentìs || monstràta sacèrdos,

Hèsperidùm templì custòs, || epulàsque dracòni

485 quàe dabat èt sacròs || servàbat in àrbore ràmos,

spàrgens ùmida mèlla || sopòriferùmque papàver.

Hàec se càrminibùs || promìttit sòlvere mèntis

quàs velit, àst aliìs || duràs immìttere cùras,

sìstere_aquàm fluviìs || et vèrtere sìdera rètro;

490 nòcturnòsque movèt manìs; || mugìre vidèbis

sùb pedibùs terram_èt || descèndere mòntibus òrnos.

Tèstor, càra, deòs || et tè, germàna, tuùmque

dùlce capùt, || magicàs invìtam_accìngier àrtis.

Tù secrèta pyràm || tecto_ìnteriòre sub àuras

495 èrige_et àrma virì, || thalamò quae fìxa relìquit

ìmpius, èxuviàsque_omnìs || lectùmque iugàlem,

quò periì, || super ìmponàs: || abolère nefàndi

cùncta virì monumènta iuvàt || monstràtque sacèrdos.”

Hàec effàta silèt; || pallòr simul òccupat òra.

500 Nòn tamen Ànna novìs || praetèxere fùnera sàcris

gèrmanàm credìt, || nec tàntos mènte furòres

còncipit àut graviòra timèt || quam mòrte Sychàei.

Èrgo iùssa paràt.

Il rito magico (vv. 504-521)

Àt regìna, pyrà || penetràli_in sède sub àuras

505 èrecta_ìngentì taedìs || atque_ìlice sècta,

ìntendìtque locùm sertìs || et frònde corònat

fùnereà; || super èxuviàs || ensèmque relìctum

èffigièmque torò || locat hàud || ignàra futùri.

Stànt aràe circum_èt || crinìs effùsa sacèrdos

510 tèr centùm tonatòre deòs, || Erebùmque Chaòsque

tèrgeminàmque_Hecatèn, || tria vìrginis òra Diànae.

Spàrserat èt laticès simulàtos || fòntis Avèrni,

fàlcibus èt messae_àd lunàm || quaerùntur àenis

pùbentès herbàe || nigrì cum làcte venèni;

515 quaèriturèt nascèntis equìdefrònterevòlsus

èt matrì praerèptus amòr.

Ìpsa molàm, || manibùsque piìs || altària iùxta

ùnum_exùta pedèm vinclìs, || in vèste recìncta,

tèstatùr moritùra deòs || et cònscia fàti

520 sìdera; tùm, si quòd non àequo || fòedere_amàntis

cùrae nùmen habèt || iustùmque memòrque,precàtur.

L’ultima veglia di Didone (522-552)

Nòx erat èt placidùm || carpèbant fèssa sopòrem

còrpora pèr terràs || silvàeque_et sàeva quièrant

àequora, cùm mediò || volvòntur || sìdera làpsu,

525 cùm tacet òmnis agèr, || pecudès pictàeque volùcres,

quaèque lacùs latè liquidòs || quaeque_àspera dùmis

rùra tenènt; || somnò positàe || sub nòcte silènti,

lènibànt curàs || et còrda_oblìta labòrum.

Àt non ìnfelìx || animì Phoenìssa neque_ùmquam

530 sòlvitur ìn somnòs || oculìsve_aut pèctore nòctem

àccipit: ìngeminànt curàe || rursùsque resùrgens

sàevit amòr || magnòque_iràrum || flùctuat àestu.

Sìc adeo_ìnsistìt || secùmque_ita còrde volùtat:

Èn quid agò? || rursùsne procòs inrìsa priòres

535 èxperiàr || Nomadùmque petàm ||conùbia sùpplex,

quòs ego sìm totièns || iam dèdignàta marìtos?

Ìliacàs igitùr classìs || atque_ùltima Tèucrum

iùssa sequàr? || quiane_àuxiliò || iuvat ànte levàtos

èt bene_apùd memorès || veterìs stat gràtia fàcti?

540 Quìs me_autèm, || fac vèlle, sinèt || ratibùsve supèrbis

ìnvisam_àccipièt? || Nescìs heu, || pèrdita, nècdum

Làomedònteàe || sentìs periùria gèntis?

Quìd tum? Sòla fugà|| nautàs comitàbor ovàntis,

àn Tyriìs || omnìque manù|| stipàta meòrum

545 ìnferar èt || quos Sìdonià || vix ùrbe revèlli,

rùrsus agàm pelago_èt || ventìs dare vèla iubèbo?

Quìn morere_ùt merità_es, || ferròque_avèrte dolòrem.

Tù lacrimìs evìcta meìs, || tu prìma furèntem

hìs, germàna, malìs oneràs || atque_òbicis hòsti.

550 Nòn licuìt || talami_èxpertèm || sine crìmine vìtam

dègere, mòre feràe, || talìs nec tàngere cùras.

Nòn servàta fidès || cinerì || promìssa Sychàeo.”

La seconda visita di Mercurio e la partenza di Enea (vv.553-583)

Tàntos ìlla suò || rumpèbat pèctore quèstus.

Àeneàs celsa_ìn puppì, || iam cèrtus eùndi,

555 càrpebàt somnòs || rebùs || iam rìte paràtis.

Hùic se fòrma deì || voltù redeùntis eòdem

òbtulit ìn somnìs || rursùsque_ita vìsa monère_est

òmnia Mèrcuriò similìs, || vocèmque colòremque (SINAFIA)

_èt crinìs flavòs || et mèmbra decòra iuvènta:

560 “Nàte deà, || potes hòc || sub càsu || dùcere sòmnos

nèc quae tè circùm || stent deìnde perìcula cèrnis,

dèmens, nèc zephyròs || audìs spiràre secùndos?

Ìlla dolòs || dirùmque nefàs || in pèctore vèrsat,

cèrta morì, || variòsque_iràrum còncitat àestus.

565 Nòn fugis hìnc praecèps || dum pràecipitàre potèstas?

Iàm mare tùrbarì || trabibùs || saevàsque vidèbis

cònlucère facès, || iam fèrvere lìtora flàmmis,

sì te_his àttigerìt terrìs || Auròra moràntem.

Hèia_age, rùmpe moràs; || varium_èt mutàbile sèmper

570 fèmina.” Sìc fatùs || noctì se_immìscuit àtrae.

Tùm vero_Àeneàs || subitìs extèrritus ùmbris

còrripit è somnò corpùs || sociòsque fatìgat:

Pràecipitès vigilàte, || viri,_èt consìdite trànstris;

sòlvite vèla citì. || Deus àethere || mìssus ab àlto

575 fèstinàre fugàm || tortòsque_incìdere fùnis

ècce_iterum_ìnstimulàt. || Sequimùr te, || sàncte deòrum,

quìsquis es, ìmperiòque_iterùm || parèmus ovàntes.

Àdsis ò|| placidùsque iuvès || et sìdera càelo

dèxtra feràs.” || Dixìt vagìnaque_èripit ènsem

580 fùlmineùm || strictòque ferìt retinàcula fèrro.

Ìdem_omnìs || simul àrdor habèt, || rapiùntque ruùntque;

lìtora dèseruère, latèt || sub clàssibus àequor,

àdnixì torquènt spumàs || et càerula vèrrunt.

La maledizione di Didone (vv. 584-629)

Èt iam prìma novò || spargèbat || lùmine tèrras

585 Tìthonì croceùm || linquèns ||Auròra cubìle.

Règina_è speculìs || ut prìmum_albèscere lùcem

vìdit et àequatìs || classèm procèdere vèlis

lìtoraque_èt vacuòs || sensìt sine rèmige pòrtus,

tèrque quatèrque manù || pectùs percùssa decòrum

590 flàventìsque_abscìssa comàs || “Pro Iùppiter! Ìbit

hìc.” Ait “èt nostrìs || inlùserit advèna règnis?

Nòn arma_èxpediènt || totàque_ex ùrbe sequèntur

dìripièntque ratès || aliì navàlibus? Ìte,

fèrte citì flammàs, || date tèla,_impèllite rèmos!

595 Quìd loquor àut ubi sùm? || Quae mèntem_insània mùtat?

Ìnfelìx Didò, || nunc tè facta_ìmpia tàngunt?

Tùm decuìt, || cum scèptra dabàs. || En dèxtra fidèsque!

Quèm secùm patriòs || aiùnt portàsse penàtis,

quèm subiìsse_umerìs || confèctum_aetàte parèntem!

600 Nòn potui_àbreptùm || divèllere còrpus et ùndis

spàrgere, nòn sociòs, || non ìpsum_absùmere fèrro

Àscaniùm || patriìsque_epulàndum || pònere mènsis?

Vèrum_ancèps pugnàe || fueràt fortùna. Fuìsset:

quèm metuì moritùra? Facès || in càstra tulìssem

605 ìmplessèmque foròs flammìs ||natùmque patrèmque

cùm genere_èxtinxèm, || memèt super ìpsa dedìssem.

Sòl, qui tèrrarùm || flammìs || opera_òmnia lùstras,

tùque_harum_ìnterprès || curàrum_et || cònscia Iùno

nòcturnìsque_Hecatè || triviìs ululàta per ùrbes

610 èt Dirae_ùltricès || et dì morièntis Elìssae,

àccipite_hàec || meritùmque malìs || advèrtite nùmen

èt nostràs audìte precès. || Si tàngere pòrtus

ìnfandùm caput àc || terrìs || adnàre necèssest

èt sic fàta Iovìs poscùnt, || hic tèrminus hàeret:

615 àt bello_aùdacìs populì || vexàtus et àrmis,

fìnibus èxtorrìs, || complèxu_avòlsus Iùli

àuxilium_ìmplorèt || videàtque_indìgna suòrum

fùnera; nèc, cum sé || sub lèges pàcis inìquae

tràdiderìt, || regno_àut || optàta lùce fruàtur

620 sèd cadat ànte dièm || mediàque_inhumàtus harèna.

Hàec precor, hànc || vocem_èxtremàm || cum sànguine fùndo.

Tùm vos, òTyriì, || stirpem_èt || genus òmne futùrum

èxercète_odiìs || cinerìque_haec mìttite nòstro

mùnera. Nùllus amòr || populìs || nec fòedera sùnto.

625 Èxoriàre_aliquìs || nostrìs ex || òssibus ùltor,

qui face Dàrdaniòs || ferròque sequàre colònos,

nùnc, olìm, || quocùmque dabùnt || se tèmpore vìres.

Lìtora lìtoribùs || contrària, || flùctibus ùndas

ìmprecor, àrma_armìs: || pugnènt || ipsìque nepòtesque.”_ (SINAFIA)

La morte di Didone (vv. 630-666)

630 _Hàec ait èt partìs || animùm || versàbat in òmnis,

ìnvisàm quaerèns, || quam prìmum_abrùmpere lùcem.

Tùm brevitèr || Barcèn || nutrìcem_adfàta Sychàei,

nàmque suàm || patria_àntiquà || cinis àter habèbat:

Ànnam, càra mihì nutrìx, || huc sìste soròrem;

635 dìc corpùs properèt || fluviàli || spàrgere lýmpha

èt pecudès secum_èt || monstràta piàcula dùcat.

Sìc veniàt || tuque_ìpsa pià || tege tèmpora vìtta.

Sàcra Iovì Stygiò, || quae rìte_incèpta paràvi,

pèrficerèst animùs || finèmque_impònere cùris

640 Dàrdaniìque rogùm || capitìs || permìttere flàmmae.”

Sìc ait. Ìlla gradàm || studiò celeràbat anìli.

Àt trepida_èt || coeptìs || immànibus èffera Dìdo,

sànguineàm volvèns || acièm || maculìsque tremèntis

ìnterfùsa genàs || et pàllida mòrte futùra,

645 ìnteriòra domùs || inrùmpit lìmina_et àltos

cònscendìt || furibùnda gradùs || ensèmque reclùdit

Dàrdaniùm, || non hòs quaesìtum || mùnus in ùsus.

Hìc, postquam_Ìliacàs || vestès || notùmque cubìle

cònspexìt, || paulùm lacrimìs || et mènte moràta

650 ìncubuìtque torò || dixìtque novissìma vèrba:

Dùlces èxuviàe, || dum fàta deùsque sinèbat,

àccipite_hànc animàm || meque_hìs exsòlvite cùris.

Vìxi_et quèm dederàt || cursùm Fortùna perègi

èt nunc màgna meì || sub tèrras || ìbit imàgo.

655 Ùrbem pràeclaràm statuì, || mea mòenia vìdi,

ùlta virùm poenàs || inimìco_a fràtre recèpi:

fèlix, hèu || nimiùm felìx, || si lìtora tantum

nùmquam Dàrdaniàe || tetigìssent || nòstra carìnae.”

Dìxit etòs || imprèssa torò || “Morièmur inùltae,

660 sèd moriàmur” aìt, || “Sic sìc || iuvat ìre sub ùmbras;

Hàuriat hùnc || oculìs ignèm || crudèlis ab àlto

Dàrdanus èt || nostràe secùm || ferat òmina mòrtis.”

Dìxerat, àtque_illàm || media_ìnter tàlia fèrro

cònlapsam_àspiciùnt || comitès || ensèmque cruòre

665 spùmantèm || sparsàsque manùs. || It clàmor ad àlta

àtria; còncussàm || bacchàtur || Fàma perùrbem.

La disperazione di Anna e la morte di Didone (vv. 667-705)

Làmentìs || gemitùque_et fèmineò ululàtu (femineo+ululato: DIALEFE)

tècta fremùnt, || resonàt || magnìs plangòribus àether,

nòn alitèr || quam si_ìmmisìs || ruat hòstibus òmnis

670 Kàrthago_àut || antìqua Tyròs || flammàeque furèntes

cùlmina pèrque_hominùm || volvàntur pèrque deòrum.

Àudiit èxanimìs || trepidòque_extèrrita cùrsu

ùnguibus òra soròr || foedàns || et pèctora pùgnis

pèr mediòs ruit àc || morièntem nòmine clàmat:

675 “Hòc illùd, || germàna, || fuìt? || me fràude petèbas?

Hòc rogus ìste mihi,_hòc || ignès aràeque paràbant?

Quìd primùm || desèrta queràr? || comitèmne soròrem

sprèvistì morièns? || eadèm me_ad fàta vocàsses:

ìdem_ambàs || ferrò dolor àtque_eadem_hòra tulìsset.

680 Hìs etiàm || struxì manibùs || patriòsque vocàvi

vòce deòs, || sic te_ùt posità || crudèlis abèssem?

Èxstinxtì || te mèque, soròr, || populùmque patrèsque

Sìdoniòs || urbèmque tuàm. || Date vòlnera lýmphis

àbluam,_èxtremùs || si quìs || super hàlitus èrrat

685 òre legàm.” || Sic fàta gradùs || evàserat àltos

sèmianimèmque sinù || germànam_amplèxa fovèbat

cùm gemitu_àtque_atròs || siccàbat vèste cruòres.

Ìlla gravìs oculòs || conàta_attòllere rùrsus

dèficit; ìnfixùm || stridìt || sub pèctore vòlnus.

690 Tèr sese_àttollèns || cubitòque_adnìxa levàvit,

tèr revolùta toròst || oculìsque_erràntibus àlto

quàesivìt caelò || lucem_ìngemuìtque repèrta.

Tùm Iuno_òmnipotèns || longùm miseràta dolòrem

dìfficilìsque_obitùs || Irìm || demìsit Olýmpo,

695 quàe luctàntem_animàm || nexòsque resòlveret àrtus.

Nàm quia nèc fatò, || merità || nec mòrte perìbat,

sèd misera_ànte dièm || subitòque_accènsa furòre,

nòndum_illì flavòm || Prosèrpina || vèrtice crìnem

àbstuleràt || Stygiòque capùt || damnàverat Òrco.

700 Èrgo_Irìs croceìs || per càelum || ròscida pìnnis

mìlle trahèns variòs || ad advèrso sòle colòres

dèvolat èt || suprà caput àdstitit: || “Hùnc ego Dìti

sàcrum iùssa ferò || teque_ìsto || còrpore sòlvo.”

Sìc ait èt || dextrà crinèm secat: ||òmnis et ùna

705 dìlapsùs calor àtque_in vèntos vìta recèssit.